شاه کلید اقتصاد مقاومتی در حوزه سلامت

 

طبیعتاً اقتصاد مقاومتی همه سازمان ها و ادارات و حتی زندگانی شخصی افراد را تحت الشعاع قرار می‌دهد. بخش سلامت نیزمانند بسیاری از بخش ها ارتباط دو سویه ای با اقتصاد مقاومتی دارد.

 

ممکن است هنگامیکه دو واژه سلامت و اقتصاد مقاومتی در کنار هم دیده شود، در وهله اول خطورات ذهنی انسان به سمت تولید داروهای داخلی، استفاده از تجهیزات پزشکی تولید داخل، تأسیس شرکت های دانش بنیان و... رود که البته همه موارد فوق نفش مهمی در اقتصاد مقاومتی دارند. اما با توجه به دو اصل مهم هزینه- فایده (cost – benefit) و هزینه- اثربخشی (cost – effectiveness)، ذهن معطوف به یک مسئله مهم دیگر می شود و آن «عدم دچار شدن به بیماری» است؛ قطعاً در صورت عدم بیماری، نیاز به دارو، درمان و بستری کاهش میابد که این امر نقش موثری در اقتصاد سلامت دارد.

 

به این آمار توجه کنید:

 

هزینه یک بیمار مبتلا به دیابت: 400 میلیون تومان

 

هزینه درمان یک بیماری دیالیزی: 250 میلیون تومان

 

هزینه درمان یک بیمار مبتلا به اوتیسم: 100 میلیون تومان

 

هزینه درمان بیماری های قلبی عروقی : هر بار 15 تا 30 میلیون تومان

 

هزینه هر دوره شیمی درمانی بیماران سرطانی: 500 تا 600 هزار تومان

 

هزینه دارو بیماران مبتلا به MS : ماهیانه 1 میلیون تومان

 

به طور مثال فردی که می تواند با آموزش بهداشت و رعایت اصول پیشگیری، خود را از ابتلا به دیابت در امان بدارد، با ابتلا به این بیماری علاوه بر درد و رنج و عوارض ناشی از آن، در طول عمر باقیمانده خود، 400 میلیون تومان (130 هزار دلار) هزینه به سیستم سلامت تحمیل می کند.

 

طبق آمار وزارت بهداشت هم اکنون 14 درصد جمعیت کشورمان دارای قندخون بالا، 19 درصد مبتلا به پرفشاری خون و 30 درصد دارای چربی خون بالا هستند، 10 درصد سیگار می کشند، 17 درصد چاق هستند و 18 درصد دچار کم تحرکی؛ اینها یعنی آمادگی بالقوه برای ابتلا به بیماری های مزمن غیر واگیر. یعنی بیماری هایی که باعث 72 درصد مرگ در ایران شناخته می شوند مانند بیماری های قلبی عروقی و سرطان ها. نکته قابل توجه این است که 80 درصد بیماری های قلبی عروقی و 40 درصد سرطان ها قابل پیشگیری است. بنابریاین با رعایت بهداشت و اصول پیشگیری میزان ابتلا به این بیماری ها تا حد زیادی کاهش میابد که با توجه به آمار ارائه شده فوق نتیجه آن کاهش چشمگیر هزینه های درمان است.

 

تلاش برای پیشگیری از بیماری یعنی «بهداشت و پیشگیری» هم از وظایف دولت است (طبق اصل 3 و 29 قانون اساسی) و هم اراده و تلاش مردم را می طلبد. دولت باید مردم را برای حفظ و ارتقاء سلامتی خود توانمند کند و مردم هم باید سبک زندگی خود را به سمت حفظ و ارتقاء سلامت خودشان اصلاح کنند که از آن به عنوان خودمراقبتی یاد می شود. خودمراقبتی شامل اعمالی است اکتسابی، آگاهانه و هدفدار که مردم برای خود و خانواده شان انجام میدهند تا تندرست بمانند و سلامت خود را حفظ و ارتقاء دهند تا کمتر و کتر دچار بیماری شوند. طبق تحقیقات انجام گرفته (HSN انگلستان) خودمراقبتی می تواند منجر به کاهش 40 درصدی مراجعه به پزشکان عمومی، کاهش 50 درصدی بستری شدن در بیمارستان، کاهش 50 درصدی روزهای غیبت از کار و کاهش 50 درصدی مصرف دارو شود و این به معنای کاهش هزینه های سنگین و کمر شکن درمان است.

 

تحقیقات اثبات کرده است که به ازای هر 1000 تومان هزینه در بخش بهداشت، 7 تا 10 هزارتومان صرفه جویی در کل مخارج نظام سلامت می شود که البته در بیماری های غیرواگیر مزمن بیشتر می باشد (به طور مثال طبق آمار سازمان جهانی بهداشت، بار اقتصادی بیماری پرفشاری خون 370 میلیارد دلار است درحالیکه هزینه پیشگیری و تشخیص اولیه فقط 88 میلیون دلار می باشد)؛ ضمن اینکه اصول پیشگیری از بیماری ها بسیار آسان و اطمینان بخش است، درد و رنجی ندارد، باعث استرس و فشارهای روحی ، غیبت از کار و عوارض دارویی نمی شود و این به معنای اولویت و تقدم پیشگیری بر درمان است که صراحتاً در سیاست های کلی نظام سلامت ابلاغی توسط مقام معظم رهبری به آن اشاره شده است.

 

علاوه بر آن آموزه های دینی و احادیث اهل بیت عصمت و طهارت (علیهم السلام) در مورد نظافت، تغذیه، اجتناب از رفتارهای نامتعادل، بهره گیری از طیبات، سحرخیزی، فعالیت بدنی، تعادل روانی، تعامل اجتماعی و همچنین وجود قاعده های فقهی مهم و متعدد همچون قاعده لاضرر و لاضرار، قاعده اولویت دفع مفسد بر جلب منفعت، قاعده وجوب مقدمه واجب، قاعده حرمت مقدمه حرام و... لزوم اولویت پیشگیری بر درمان را مشخص می کند.

 

بماند که افزایش شاخص کیفیت زندگی (PQLI)، ارتقاء شاخص توسعه انسان (HDI) و کاهش شاخص سال های عمر تضمین شده برای ناتوانی (DALY) که در رتبه بندی های بین المللی سلامت نقش زیادی دارند به طور مستقیم با وضعیت بهداشت ارتباط دارد.

 

بنابراین به نظر می رسد شاه کلید و راهکار بنیادین و ریشه ای عمل به اقتصاد مقاومتی در حوزه سلامت، توجه و سرمایه گذاری هر چه بیشتر در بخش بهداشت است؛ چرا که به ازای هر 1000 تومان سرمایه گذاری در بخش بهداشت (که باعث پیشگیری از انواع بیماری ها از جمله بیماری های غیرواگیر، افزایش امید به زندگی، کاهش میزان های مرگ و میر و ناتوانی، ارتقاء سلامت و افزایش سطح سواد سلامت جامعه می شود) حداقل 7 تا 10 هزار تومان صرفه جویی در کل مخارج نظام سلامت صورت گرفته و علاوه بر آن شاهد کاهش عوارض ناشی از درمان از جمله درد، ناتوانی، استرس، فشارهای روحی و روانی، عوارض دارویی، اتلاف وقت، غیبت از کار و ... می باشیم.

 

بدینگونه به دو فرمان رهبر عزیزمان لبیک گفته ایم: هم عمل به اقتصاد مقاومتی، هم اولویت پیشگیری بر درمان.