ش, 1394/08/02 - 17:09
رودخانه کارون
رودخانه کارون به طول 850 کیلومتر، طولانی ترین رودخانه ایران است و یکی از عوارض موانع طبیعی بسیار مهم و استراتژیک خوزستان به شمار می آید. سرچشمه شاخه های اصلی کارون (ارمند و بازفت )و چشمه دیمه، زردکوه بختیاری در استان چهار محال و بختیاری است ولی شاخه های فرعی آن از کوه های مختلف سرچشمه می گیرد؛ مانند خرسان از دنا در کهکیلویه و بویر احمد و دز از ارتفاعات لرستان. این رود، پس از عبور از مناطق کوهستانی و پر پیچ و خم، در منطقه ای به نام گتوند وارد دشت خوزستان می شود. رود کارون در شمال شوشتر به دو شاخه تقسیم می شود که در جنوب شوشتر به یکدیگر متصل می شوند. مهم ترین شاخه فرعی کارون، رود دز است که در شمال اهواز به کارون متصل می شود.
کوله بار:
رود کارون در مرز ایران و عراق، به اروندرود پیوسته و روانه خلیج فارس می شود. پیچ و خم های موجود در سر راه این رود، خوزستان را به جلگه ای بی نظیر تبدیل کرده است. سدهای مختلفی بر روی این رودخانه ساخته شده است که مهم ترین آنها، سدهای کارون 1، کارون 3، کارون 4،مسجد سلیمان و در پایین تر، سدهای گتوند علیا و سد تنظیمی گتوند است. روزانه بیست هزار مترمکعب آب رودخانه کرخه از کانالی معروف به کانال شهید چمران به رودخانه کارون منتقل می شود. کارون اکنون مانند سابق پر آب نیست و قابلیت کشتیرانی ندارد. کارون از خرمشهر تا اهواز 180 کیلومتر طول دارد و به کارون سفلی موسوم است.
این رود در گذشته از 4 کیلومتری شمال اروندرود مستقیم به خلیج فارس می ریخت اما با حفر کانال عضدی در خرمشهر در زمان عضدالدوله دیلمی (372-324 ق) این رود به دو شعبه تقسیم شد. یک شعبه به نام بهمن شیر در شمال آبادان که به موازات اروند رود به خلیج فارس می پیوندد و شعبه دیگر به همان نام کارون که به کانال عضدی نیز معروف است و از جنوب خرمشهر به اروندرود می ریزد. این رودخانه دارای عرضی متغیر است به گونه ای که در پاره ای نقاط فاصله ی دو ساحل کارون حدود 150 متر است؛ حال آنکه در دیگر مناطق، این فاصله بین 200 تا 250 متر می باشد.
ارتش عراق با آغاز جنگ به علت ناتوانی در عبور از اروندرود و نیز دشواری عبور از سد مدافعان خرمشهر، عملیات اشغال آبادان را با عبور از رودخانه کارون در منطقه مارد و سپس پیشروی به سوی بهمن شیر طراحی نمود. بر این اساس تیپ 6 لشکر 3 زرهی ارتش عراق در تاریخ 19/7/1359 با ایجاد پل شناور در منطقه مارد ضمن عبور از کارون، محاصره آبادان را تکمیل کرد و سپس برای تقویت نیروهای خود و سپس گسترش منطقه تصرف شده در شرق کارون، در منطقه قصبه پل دیگری بر روی کارون نصب کرد. با سقوط خرمشهر در تاریخ 4/8/1359 و انهدام پل خرمشهر بر روی کارون، این رودخانه به عنوان یک مانع طبیعی بین نیروهای خودی در آبادان و نیروها دشمن در خرمشهر اهمیت یافت.
با انجام عملیات ثامن الائمه (ع) در تاریخ 5/7/1360 دشمن به طور کلی از ساحل شرقی کارون بیرون رانده شد. با نصب پل پیروزی بر روی کارون در تاریخ 10/2/1361 در منطقه دارخوین، مقدمات آزادی خرمشهر و ساحل شمالی رودخانه کارون در تاریخ 3/3/1361 فراهم شد. اکنون در یادمان شهدای شرق کارون در بخش شرقی رودخانه کارون و شمال شرقی شهر آبادان 9 شهید دوران دفاع مقدس به خاک سپرده شده اند.
منبع:
کتاب اطلس جغرافیای حماسی 1 (خوزستان در جنگ) صفحه 194 - 195
افزودن دیدگاه جدید