منطقه عملیاتی خیبر
عارضه اصلی در این منطقه هور الهویزه است که حدود 80 درصد سطح آن پوشیده از نی، چولان و بردی است؛ از این رو تردد در آن فقط از آبراه ها صورت می گیرد. همچنین خشکی هایی چون ترابه، البضه و جزایر مجنون شمالی و جنوبی در میان هور دیده می شود. وجود چاه های نفت و عبور جاده مهم بصره-العماره بر اهمیت آن می افزاید. از آنجا که با تاکتیک های عملیاتی رایج، امکان عبور از موانع گسترده و پیچیده پدافندی عراق و دستیابی به عمق استراتژیک آن کشور فراهم نمی شد. فرماندهان نظامی با بررسی راهکارهای مختلف، به دلیل بکر بودن منطقه و ضعف خطوط پدافندی دشمن و همچنین مسلح نبودن زمین، منطقه هورالهویزه را برای انجام عملیات خیبر انتخاب کردند.
ایده اولیه عملیات در هور، در بازدیدهای مرداد 1361 از منطقه شکل گرفت و در اواخر سال 1361 با تشکیل قرارگاه شناسایی نصرت، شناسایی های منطقه هورالهویزه به طوری سری آغاز شد. این شناسایی ها نقش تعیین کننده در اجرای عملیات خیبر داشت.
تصرف جزایر مجنون، القرنه، نشوه و نهر کتیبان از اهداف عملیات بود که در صورت موفقیت، شهر بصره از شمال تهدید می شد. برای فریب و انحراف توجه دشمن نسبت به منطقه هورالهویزه، عملیات تحریر القدس در 21/1/1362 در منطقه سد دربندیخان، عملیات والفجر 5 در 27/11/1362 در منطقه چنگوله و عملیات والفجر 6 در 2/12/1362 در منطقه چیلات و چزابه به عنوان عملیات های ایذایی به اجرا درآمد. سپاه سوم ارتش عراق در هورالهویزه فاقد استحکامات و رده های پدافندی مشخص بود، اما در قسمت خشکی؛ از طلائیه تا کوشک و از کوشک تا زید با احداث خاکریزهای متعدد، کانال ها، میادین مین، سیم های خاردار و سنگرهای کمین به موازات مرز به استحکام مواضع خود پرداخته بود.
برای اجرای عملیات خیبر دو محور مستقل هورالهویزه و زید در نظر گرفته شد. محور هورالهویزه به عنوان تلاش اصلی به قرارگاه نجف(سپاه پاسداران) و محور زید به قرارگاه کربلا (ارتش) واگذار و خط واصل کوشک-الزریجی به عنوان خط حد دو قرارگاه مشخص شد و قرارگاه مرکزی خاتم الانبیاء(ص) وظیفه هماهنگی و پشتیبانی این دو قرارگاه را به عهده گرفت.
در این عملیات پشتیبانی هوایی و هلی برن بر عهده ارتش و ترابری دریایی در هور بر عهده قرارگاه دریایی نوح سپاه قرار گرفت. سرانجام در ساعت 18:30 روز سوم اسفند 1362 عملیات خیبر با رمز «یا رسول الله (ص)» آغاز شد. این در حالی بود که یک روز پیش از شروع عملیات ،نیروهای پیشرو وارد هور شده و تا حدی در آبراه ها پیشروی کرده بودند. با شروع عملیات در محور قرارگاه نجف، نیروهای قرارگاه های فرعی نصر و حدید به سرعت در هور پیشروی کرده و موفق شدند با دستیابی به شرق دجله، پل های العزیر و القرنه را تصرف کنند. اما در محور قرارگاه فرعی حنین پاکسازی جزایر مجنون مطابق با برنامه پیش نرفت و نیروهای این محور نتوانستند با تصرف به موقع نیمه شرقی جزیره جنوبی و ورود به خشکی جنوب غربی طلائیه، به کمک نیروهای عمل کننده در محور طلائیه بروند. از سوی دیگر نیروهای قرارگاه فرعی فتح که به سختی خط دشمن را در محور طلائیه شکسته بودند، به علت مقاومت شدید دشمن ناگزیر به توقف شدند. بدین ترتیب بین نیروهای قرارگاه فرعی حنین (عمل کننده در جزیره شمالی و نیمه شرقی جزیره مجنون) و قرارگاه فرعی فتح (عمل کننده در محور طلائیه)الحاق صورت نگرفت؛ چیزی که موفقیت عملیات به شدت به آن بستگی داشت. در محور قرارگاه فرعی بدر، نیروها پس از پاکسازی ضلع غربی جزیره شمالی و نیمه غربی جزیره مجنون، به پل شحیطاط (پس از شهادت حمید باکری جانشین فرمانده لشکر 31 عاشورا به پل شهید حمید باکری معروف شد) رسیدند، اما به سبب کمبود نیرو و پاکسازی نشدن نیمه شرقی جزیره جنوبی، متوقف شدند.
در محور قرارگاه کربلا، به علت وجود موانع پرشمار و مقاومت شدید دشمن، نیروهای عمل کننده موفق به شکستن خط نشدند. با به بن بست رسیدن عملیات در محورهای زید و طلائیه و مسدود ماندن راه زمینی، امکان پشتیبانی از نیروهای مستقر در العزیر و القرنه نیز فراهم نشد و در نتیجه با افزایش فشار دشمن و انتقال یگان های تازه نفس از العماره، نیروهای قرارگاه نصر و حدید از العزیر و القرنه به داخل جزایر مجنون شمالی عقب نشینی کردند. از این پس جزایر، کانون درگیری شد. این در حالی بود که دشمن به سبب برخورداری از پشتیبانی زمینی در موقعیتی برتر قرار داشت و با رها کردن آب از طریق کانال سوئیب مانع از پیشروی رزمندگان می شد، لذا نیروهای لشکر 14 امام حسین(ع) که از کنترل عملیاتی قرارگاه کربلا خارج و به قرارگاه نجف پیوسته بودند، به همراه نیروهای قرارگاه فرعی فتح در 10 اسفند ماه بار دیگر همه توان خود را برای بازکردن محور طلائیه به کار بردند تا شاید با باز شدن راه زمینی، گره عملیات گشوده شود، اما به سبب باتلاقی شدن زمین، آتش انبوه و مقاومت شدید دشمن به رغم حدود شش کیلومتر پیشروی خودی و متلاشی شدن یک تیپ از دشمن، این حمله نیز ناکام ماند.
با توقف پیشروی در محور طلائیه، همه تلاش ها معطوف به حفظ جزایر مجنون شد. در 16 اسفند ماه پاتک های عراق برای تصرف جزایر آغاز شد و دشمن با اجرای آتش سنگین، بمباران وسیع هوایی و به کارگیری نیروهای پیاده و زرهی به جزیره جنوبی حمله کرد. درگیری تا 18 اسفند ماه ادامه داشت و در این روز دشمن با سلاح های شیمیایی مواضع خودی را به شدت بمباران کرد. در روز 19 اسفند ماه عراق حملات خود را از سر گرفت؛ اما رزمندگان اسلام با دفاع شدید، نیروهای دشمن را متوقف نمودند.
سرانجام با استقامت حماسی رزمندگان و شهادت فرماندهانی چون ابراهیم همت، مرتضی یاقچیان، حمید باکری و اکبر زجاجی، دشمن با تحمل تلفات فراوان از ادامه پاتک ها منصرف شد و طبق فرمان امام خمینی (ره) جزایر همچنان حفظ شد.
انتهای پیام/م
منبع: کتاب اطلس جغرافیای حماسی 1 (خوزستان در جنگ) صفحه 171
مطالب مرتبط: (روی عناوین زیر کلیک کنید)
منطقه عملیاتی ثامن الائمه ، منطقه ی عملیاتی شهید چمران ، منطقه عملیاتی توکل ، منطقه عملیاتی تپه های مدن ، منطقه عملیاتی کوی‌ذوالفقاری ، هتل های آبادان ، پل ایستگاه هفت ، کلیسا ارامنه ، جاده وحدت، پل متحرک خضر ، پل بعثت، بیمارستان صحرایی امام علی (ع)، شهرستان شادگان، دارخوین، سلیمانیه، دکل ابوذر، دشت آزادگان، شهر بستان، شهر هویزه، منطقه عملیاتی نصر هویزه، شهر سوسنگرد، سبجانیه و خزعلیه، ابوحمیظه، منطقه عملیاتی امام مهدی (عج)، منطقه عملیاتی امام علی(ع) خیبر ، روستای سید خلف ، گلبهار، نبعه ، منطقه عملیاتی شهید رستمی ، دهلاویه، منطقه عملیاتی طراح ، کرخه نور، منطقه عملیاتی شهیدان رجایی و باهنر و نصر، منطقه عملیاتی شهید آیت الله مدنی، منطقه عملیاتی طریق القدس، ابوچلاچ، البوعفری، جاده پیروزی، خاکریز عصایی، ارتفاعات میش داغ ، منطقه عملیاتی ام الحسنین (س) ، تنگ چزابه ، فکه، پاسگاه های مرزی فکه - چزابه، پل سابله ، بیمارستان صحرایی امام حسن(ع) ، جنگل عمقر ، هورالهویزه،
افزودن دیدگاه جدید