پنج ویژگی اخلاقی و قرآنی مبلغان دین

بسم الله الرحمن الرحیم

مقدمه:

جایگاه و اهمیت روحانی آگاه، با اخلاق، متدین و مهذب به آداب و اخلاق اسلامی  بر افراد آگاه، واضح و  مبرهن است. هر چند افرادی که سر کاری با آداب  اخلاق اسلامی ندارند، همواره با روحانیت برخورد انفعالی و ستیزجویانه داشته‌اند، ولی نباید فراموش کرد افراد بسیار قدر و شأن این چنین روحانیت متدین را می‌دانند و از علم و آگاهی ایشان استفاده کافی را می‌برند. در این بین روحانیت مهذب و آگاه بنا به رسالت قرآنی که خداوند متعال بر عهده آنها گذاشته سعی دارند با تهذیب اخلاق و کسب دانش و آگاهی از فرامین الهی در مسیر تبلیغ و گسترش آموزه‌های دینی وظیفه خود را به نحو احسن انجام دهند.  

 

ضرورت حضور روحانیت در جامعه دینی

از دیر باز روحانیت آگاه و با بصیرت که خود را پایبند به آموزه‌های دینی و اخلاقی کرده‌اند، تأثیر فراوانی در تبلیغ و گسترش دین ایفا نموده‌اند، حضور روحانیت در شهر‌های دور دست و  محروم موجب آگاهی و آشنایی مردم با زیبایی‌ها و وظایف دینی بوده است؛ از این رو خدای متعال در قرآن کریم وظیفه سنگین تعلیم و تبلیغ دین و آموزه‌های سعادت بخشی  را این چنین بر عهده  افراد معین می‌فرماید: « وَمَا كَانَ الْمُؤْمِنُونَ لِيَنفِرُواْ كَآفَّةً فَلَوْلاَ نَفَرَ مِن كُلِّ فِرْقَةٍ مِّنْهُمْ طَآئِفَةٌ لِّيَتَفَقَّهُواْ فِي الدِّينِ وَلِيُنذِرُواْ قَوْمَهُمْ إِذَا رَجَعُواْ إِلَيْهِمْ لَعَلَّهُمْ يَحْذَرُونَ؛[ التوبة/ ۱۲۲] و نتوانند مؤمنان که همگی به سفر روند چرا از هر گروهی دسته ای به سفرنروند تا دانش دين خويش را بياموزند و چون بازگشتند مردم خود را هشدار دهند، باشد که از زشتکاری حذر کنند». 

 

شاخص‌های اخلاقی مبلغان دینی

۱-مهربانی و خوش‌اخلاقی

از جمله مهمترین شاخص‌های اخلاقی مبلغان دینی، مهربانی و خوش‌زبانی است. یک مبلغ دین به خوبی می‌داند اگر بعضی افراد از احکام و قوانین دینی بهره‌ای نداشته باشند، نمی‌بایست با تندی و بد اخلاقی آن قوانین الهی را به آنان آموزش داد؛ چرا که این چنین روشی موفقیتی را در پی نخواهد داشت. بسیار از مردم به خاطر اخلاق خوش و رفتار مردم پسند و ملاطفت آمیز ی که  روحانیت دلسوز از خود بروز می دهد مجذوب آنان می‌شوند. از این فرا تر خداوند متعال به پیامبر اکرم(صلی‌الله‌علیه واله) تعلیم داده‌ است که با تندی و بد زبانی نمی‌تواند موجب جذب مردم و گسترش دین باشد. « فَبِمَا رَحْمَةٍ مِّنَ اللّهِ لِنتَ لَهُمْ وَلَوْ كُنتَ فَظًّا غَلِيظَ الْقَلْبِ لاَنفَضُّواْ مِنْ حَوْلِكَ؛[ آل عمران/۱۵۹] به سبب رحمت خداست که تو با آنها اين چنين خوشخوی و مهربان هستی اگرتند خو و سخت دل می بودی از گرد تو پراکنده می‌شدند».

 

۲-تقوای الهی و تهذیب اخلاقی

یکی از مهترین عناصر و شاخص‌های موفقیت در مسیر تبلیغ و ترویج آموزه‌های اسلامی پایبندی مبلغان به آموزه‌های دینی ست. مبلغی که خود بوی از ترک گناه و ترس الهی نبرده و هیچ گونه پایبندی به آموزه‌های اخلاقی ندارد نمی‌تواند ادعا نماید که در مسیر ترویج دین موفق بوده است. مردم نیز هیچ گونه استفاده‌ای از این افراد نخواهند برد و از ایشان به نیکی یاد نخواهند کرد؛ چرا که این چنین مبلغانی بیشتر به دنبال تأمین دنیای خود هستند تا اصلاح دین و رفتار مردم. از طرفی در احادیث اسلامی نیز تبعیت و همراهی با روحانیتی مطرح بوده که خود در مسیر اصلاح نفس قدم برداشته باشد.

حضرت امام صادق (عليه السّلام) فرموده «فَأَمَّا مَنْ كَانَ مِنَ الْفُقَهَاءِ صَائِناً لِنَفْسِهِ حَافِظاً لِدِينِهِ مُخَالِفاً عَلَى هَوَاهُ مُطِيعاً لِأَمْرِ مَوْلَاهُ‏ فَلِلْعَوَامِّ أَنْ يُقَلِّدُوه‏؛[۱] كسى كه از فقهاء و دانشمندان احكام شرعيّه نگاه دارنده شخص خود و حفظ كننده دين و آئين خويش و مخالف و ناسازگار هوا و خواهش نفس و مطيع و فرمانبر امر مولاى خود بوده بر عوام و توده مردم آنست كه از او تقليد و پيروى نمايند».

 

۳-تقویت اخلاص وتحصیل رضایت الهی

از جمله لوازم تبلیغی تقویت روحیه اخلاص است. «فَادْعُوا اللّهَ مُخْلِصينَ لَهُ الدِّينَ وَ لَو كَرِهَ الكافِرُونَ؛[سوره غافر/۱۴](خداوند [يگانه] را بخوانيد و دين خود را براى او خالص كنيد، هرچند كافران ناخشنود باشند».

این ویژگی اخلاقی و دینی به مبلغ کمک می‌کند سختی‌های مسیر فعالیت دینی را به جان دل خریدای نماید و هیچ گونه اعتراض و شکایت و چشم داشتی از قبل کار تبلیغی خود نداشته باشد. مسیر تبلغ دین مسیری است که روحانی مبلغ می‌بایست با خدای خود معامله نماید. هر چند که در این بین نباید فراموش کرد که سازمانهای و فرهنگی و تبلیغی می‌بایست وظیفه حمایت این چنین افرادی را بر عهده گیرند؛ چرا که این دسته افراد نیز می‌بایست تأمین معاش شده و آسایش و آرامش را برای خانوده خود به ارمغان آورند.

 

۴-صبر و شکیبایی

از جمله ویژگی‌های بارز مبلغان دینی صبر و استقامت ایشان است. «يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا اصْبِرُوا وَ صابِرُوا وَ رابِطُوا وَ اتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ؛[آل‌عمران/۲۰۰] اى كسانى كه ايمان آورده‌‏ايد، شكيبا باشيد و ديگران را به شكيبايى فراخوانيد و در جنگها پايدارى كنيد و از خدا بترسيد، باشد كه رستگار شويد».

بر کسی پوشیده نیست حضور پیدا کردن در مناطق محروم و دور افتاده و دوری از محل زندگی و خانواده با سختی‌های فراوانی همراه است. در این بین افرادی نیز پیدا می‌شوند که هیچگونه علاقه‌ای به روحانیت نداشته و با بد اخلاقی و کار شکنی سعی در ایجاد خلل در کار فرهنگی می‌نمانید، در این بین مبلغ روحانی با خویشتن داری و صبر  بر مشکلات فائق آمده و با تلاش و صبر در مسیر دست یابی به موفقیت و انجام وظیفه دینی و تبلیغی هیچ گونه سستی و نا شکیبایی به خود راه نمی‌دهند. چرا ایشان صبر و استقامت را از جمله لوازم کار تبلیغی و فرهنگی می‌دانند.

 

۵-تقویت علم، و معنویت در زندگی

«يَرْفَعِ اللَّهُ الَّذينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَ الَّذينَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجات؛[مجادله/۱۱]خدا آنهايى را كه ايمان آورده‏اند و كسانى را كه دانش يافته‏اند به درجاتى برافرازد».

برای هدایت و راهبری مردم لازم است یک روحانی دینی علاوه بر تهذیب نفس و ارتباط با خدای متعال از علم و دانش کافی برخوردار باشد. مبلغی که بهره‌ای از علم و دانش ندارد نمی‌تواند موجب هدایت و راهنمایی دیگران باشد. چه بسیار افرادی که از وجود شبهات دینی و اعتقادی رنج می‌برند، در چنین شرایطی وظیفه عالمان دینی است که این چنین افرادی را از تحیر و سرگردانی نجات دهند ومسیر درست زندگی را به ایشان نشان دهند.

 

نتیجه و جمع بندی

یک مبلغ روحانی به خوبی می‌داند برای دست یابی به نتیجه مطلوب در مسیر تبلیغ دین می‌بایست‌، تلاش جدی در مسیر تهذیب نفس، تحصیل علم آگاهی، تقویت صبر و استقامت داشته باشد و هدفی جز رضایت و قرب الهی را در سر نپروراند. این تلاش مقدس حتی اگر به و نتیجه کمی و کیفی فراوانی به همراه نباشد ثمره‌ی ارزشمندی همچون رضایت الهی را به دنبال خواهدداشت.